Των
Στέλλα Μαλλιαράκη,
Γεωπόνος Τ.Ε Ο.Δ. Ομάδας Παραγωγών ΕΑΣ Μεραμβέλλου, MSc Διαχείρισης και Προστασίας Περιβάλλοντος
Κατερίνα Αγγελάκη
Γεωπόνος Ο.Δ. Ομάδας Παραγωγών ΕΑΣ Μεραμβέλλου
Στέλλα Μαλλιαράκη,
Γεωπόνος Τ.Ε Ο.Δ. Ομάδας Παραγωγών ΕΑΣ Μεραμβέλλου, MSc Διαχείρισης και Προστασίας Περιβάλλοντος
Κατερίνα Αγγελάκη
Γεωπόνος Ο.Δ. Ομάδας Παραγωγών ΕΑΣ Μεραμβέλλου
Η ορθολογική λίπανση της ελιάς
Κάθε χρόνο, με τη συγκομιδή των καρπών ο ελαιώνας χάνει σημαντικές ποσότητες θρεπτικών στοιχείων. Τα θρεπτικά στοιχεία αυτά πρέπει να αναπληρώνονται, ώστε να μην μειωθεί σταδιακά η γονιμότητα του εδάφους και αντίστοιχα να μην μειωθεί η παραγωγικότητα του ελαιώνα.
Εξατομίκευση των αναγκών
Ασφαλώς η λίπανση είναι μία δαπανηρή εργασία και πολύ συχνά –παρά τη σπουδαιότητά της-παραλείπεται για λόγους κόστους. Αν όμως αρχικά καταφέρουμε να εξατομικεύσουμε τις ανάγκες λίπανσης του κάθε ελαιώνα και στη συνέχεια να εφαρμόσουμε κάποιες εναλλακτικές πρακτικές, τότε είναι δυνατόν να πετύχουμε μια σημαντική οικονομία διατηρώντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα του χωραφιού να παράγει τις επιθυμητές ποσότητες σε ελιές και ελαιόλαδο.
Το είδος του λιπάσματος, η ποσότητα και ο τρόπος εφαρμογής εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Οι σπουδαιότεροι από αυτούς είναι: η χημική και μηχανική σύσταση του εδάφους, το ΡΗ, η υγρασία-βροχοπτώσεις, η πυκνότητα φύτευσης, η ηλικία, η ποικιλία και η παραγωγικότητα των δένδρων. Συνεπώς η εξατομίκευση των αναγκών λίπανσης πρέπει να απασχολεί τον παραγωγό.
Εδαφολογική και φυλλοδιαγνωστική
![image]()
Στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (Ο.Δ.) που εφαρμόζεται από το 2004 στην περιοχή του Μεραμβέλλου μέσω τουπρογράμματος των Ο.Ε.Φ. του κανονισμού 867/08, το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ανάλυση του εδάφους και των φύλλων.
Οι αναλύσεις αυτές διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το ότι η πρώτη (εδάφους) γίνεται μια φορά κάθε 3-5 έτη, ενώ η δεύτερη (φύλλων) γίνεται κάθε χρόνο, συνήθως το φθινόπωρο, ενώ μπορεί να γίνει και την άνοιξη.
Η ανάγκη για ετήσια ανάλυση των φύλλων προκύπτει από το ότι τα απαραίτητα στοιχεία που έχουν προστεθεί, είναι πιθανό να ανταγωνίζονται μεταξύ τους οπότε το δέντρο δεν μπορεί να τα απορροφήσει. Έτσι το αποτέλεσμα είναι τροφοπενίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο η ανάλυση φύλλων μας δείχνει τις ελλείψεις και τότε πρέπει να ενισχύσουμε το δέντρο με διαφυλλικά. Τέλος, διαφέρει ο τρόπος δειγματοληψίας των δυο. Οι παραπάνω αναλύσεις εδάφους και φύλλων είναι συμπληρωματικές και το ιδανικό είναι να γίνονται και οι δυο σε κάθε ελαιοτεμάχιο.
Επιλογή του λιπάσματος
Από την ανάλυση εδάφους προκύπτει το είδος και ο τύπος του λιπάσματος ,ανάλογα με το ΡΗ, την σύσταση κ.α. και από των φύλλων η ποσότητα, η οποία μπορεί να βγει και από του εδάφους.
Εκπαίδευση του παραγωγού, σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
Έχει προηγηθεί η εκπαίδευση του παραγωγού με βάση την συνημμένη (βλ. παράρτημα) οδηγία δειγματοληψίας εδάφους και φύλλων, η οποία είναι ενσωματωμένη στο σύστημα Ο.Δ. που η ομάδα της ΕΑΣ Μεραμβέλλου εφαρμόζει.
Εδαφολογική ανάλυση
Σε οτι αφορά την ανάλυση εδάφους, πρόκειται για μία εύκολη και οικονομική ενέργεια που μας δίνει σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες και η οποία γίνεται μια φορά κάθε 5 έτη την περίοδο του φθινοπώρου πριν την συγκομιδή. Τα δείγματα![image]()
συλλέγονται από τους γεωπόνους του προγράμματος κωδικοποιούνται, ζυγίζονται και αποστέλλονται στο εκάστοτε συνεργαζόμενο εργαστήριο εδαφολογικών αναλύσεων προς ανάλυση.
Επειδή τα ελαιοτεμάχια των παραγωγών συνήθως είναι πολλά, μικρά και σε διαφορετικές περιοχές, αυτό που συνιστάται είναι ο παραγωγός να έχει προτεραιότητα τις αναλύσεις από τα 1-2 κύρια και πιο μεγάλα ελαιοτεμάχια ή από αυτά που έχει εντοπίσει κάποιο πρόβλημα. Με την πάροδο των ετών σταδιακά να κάνει και στα υπόλοιπα δευτερεύοντα ελαιοπερίβολα. Εν τω μεταξύ ίσως να μπορεί και αυτά να τα λιπάνει με βάση την ανάλυση που έχει γίνει από κάποιον άλλον παραγωγό στην περιοχή που βρίσκονται κοντά και τα δικά του δευτερεύοντα ελαιοτεμάχια (αυτή η λύση δεν είναι η καταλληλότερη, αλλά είναι μια λύση καλύτερη από το να πέσουν λιπάσματα στα ελαιοτεμάχια αυτά αυθαίρετα, είναι δηλ αυτό που λέμε «το μη χείρον βέλτιστον»)
Οδηγία λίπανσης
Μόλις οι αναλύσεις πραγματοποιηθούν τα αποτελέσματα παραλαμβάνονται από τους γεωπόνους και έτσι δίνεται η δυνατότητα σε αυτούς– συνυπολογίζοντας και άλλες παραμέτρους-να διαμορφώσουν την εξατομικευμένη οδηγία λίπανσης για κάθε ελαιώνα που έγινε ανάλυση ώστε ο παραγωγός που είναι ενταγμένος στην Ο.Δ. να μπορεί τελικά:
1. Να επιλέξει το κατάλληλο λίπασμα και να καθορίσει την απαραίτητη ποσότητα, ώστε να μειωθεί το κόστος από την άσκοπη και αλόγιστη χρήση λιπασμάτων.
2. Να εξασφαλίσει στα δένδρα τις θρεπτικές ουσίες που έχουν ανάγκη την κατάλληλη εποχή ώστε να αποφύγει συμπτώματα είτε τροφοπενίας, είτε περίσσειας στοιχείων.
3. Να βελτιώσει την γονιμότητα του εδάφους αυξάνοντας το ποσοστό της οργανικής ουσίας με διάφορες μεθόδους π.χ. προσθήκη οργανικών υλικών στο έδαφος ή ακόμα και να βελτιώσει το ΡΗ του εδάφους στην περίπτωση που αυτό δεν είναι το κατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς π.χ πολύ όξινο.
4. Να αποφύγει τις δυσάρεστες επιπτώσεις στο περιβάλλον οι οποίες μπορεί να είναι:
α. έκπλυση νιτρικών και ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα
β. αλκαλίωση η οξίνιση εδαφών
γ. διατάραξη της εδαφικής δομής από την συσσώρευση αλάτων στο έδαφος
Εκτός από την παραπάνω καινοτομία οι γεωπόνοι μπορούν να προτείνουν-ανάλογα με την περίσταση-και άλλους τρόπους βελτίωσης του εδάφους π.χ. σωστή διαχείριση των ζιζανίων του ελαιώνα, σπορά ψυχανθών για δέσμευση αζώτου και χορτοκοπή αυτών μόλις φτάσουν στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης κ.α, στο πλαίσιο πάντα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης.
Εμπειρία 10 ετών της Ένωσης Μεραμβέλλου
![image]()
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά τα έτη από το 2004 έως σήμερα στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΔ της ΕΑΣ Μεραμβέλλου οι ενταγμένοι στο σύστημα παραγωγοί έχουν πραγματοποιήσει πάνω 500 αναλύσεις εδάφους στην περιοχή και τα αποτελέσματα αυτών είναι αρχειοθετημένα και διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο παραγωγό μέλος της ομάδας που θέλει να αντλήσει πληροφορίες για τα εδάφη στην περιοχή που έχει ελαιοτεμάχια.
Παράλληλα γίνεται μεγάλη προσπάθεια από τους γεωπόνους του προγράμματος τα στοιχεία αυτά να επεξεργαστούν και να εξαχθούν κάποια γενικά συμπεράσματα για τα εδάφη της περιοχής, τα οποία συμπεράσματα να είναι ανακοινώσιμα και να γίνουν γνωστά στον αγροτικό κόσμο της περιοχής.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα και οι ελλείψεις
Η δεκαετής εμπειρία στην περιοχή έχει δείξει ότι τα κύρια προβλήματα στη λίπανση είναι :
α) η λανθασμένη λίπανση, είτε υπερβολική είτε ελλειμματική,
β) η χρήση μόνο σύνθετων λιπασμάτων, με αποτέλεσμα να προστίθενται όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή όπου το δέντρο δεν τα χρειάζεται και να μπαίνουν στοιχεία, που ίσως δεν τα χρειάζεται στο συγκεκριμένο ελαιοτεμάχιο και,
γ) η εποχή λίπανσης, καθώς είναι λάθος να μπαίνουν όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή.
Τα παραπάνω αποτελούσαν πάγιες τακτικές για την περιοχή για πολλά χρόνια πράγμα που έχει αρχίσει να αλλάζει τουλάχιστον για τους παραγωγούς που είναι ενταγμένοι στη Ο.Δ. τα τελευταία 10 έτη.
Τα συστατικά που συνήθως λείπουν είναι:
α) το άζωτο, που αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης και πρέπει να προστίθεται κάθε έτος στην ελιά, του οποίου η ποσότητα (πολύ ή λίγη) είναι πάντα σε συνάρτηση με την ανάλυση εδάφους, ενώ στα περισσότερα τεμάχια υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες και χρειάζεται απλά προσθήκη μιας δόσης συντήρησης εκ μέρους του παραγωγού,
β) ο φώσφορος, ο οποίος αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης αλλά επειδή οι παραγωγοί δεν το θεωρούσαν σημαντικό τα περισσότερα τεμάχια παρουσιάζουν έλλειψη,
γ) το κάλιο, βασικό στοιχείο και αυτό αλλά με λιγότερη έλλειψη στην περιοχή, συνήθως συνίστανται δόσεις συντήρησης πάντα σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των αναλύσεων, δ) το βόριο, ιχνοστοιχείο που οι παραγωγοί μέχρι πριν από 10 έτη δεν το έβαζαν σχεδόν καθόλου, με αποτέλεσμα όλα σχεδόν τα τεμάχια να παρουσιάζουν έλλειψη και να πρέπει να προστεθεί μια μικρή ποσότητα σε κάθε δέντρο/ 3 έτη, και,
ε) ο σίδηρος, ιχνοστοιχείο που εμφανίστηκε με μεγάλη συχνότητα σε ελαιοτεμάχια σε έλλειψη και οι παραγωγοί συνήθως το προσθέτουν διαφυλλικά την άνοιξη.
στ) τέλος, υπήρξαν στην περιοχή ελαιοτεμάχια -αρκετά διαδεδομένα- όπου το ΡΗ ήταν πολύ όξινο (<5,5) και στα οποία χρειάστηκε να προστεθεί μεγάλη ποσότητα υλικού με περιεκτικότητα σε Ca για να αυξηθεί το ΡΗ που ήταν ακατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς.
Η εμπειρική και η γεωπονική γνώσηΟ αγροτικός κόσμος γνωρίζει από εμπειρία ότι η λίπανση του ελαιώνα είναι εργασία ζωτικής σημασίας. Άλλωστε πως θα «πάρεις» αν δεν «δώσεις»... Αυτό που συχνά διαφεύγει είναι πως η σύγχρονη γεωπονική γνώση έρχεται να συμπληρώσει και κάποιες φορές να ανατρέψει καλλιεργητικές συνήθειες πολλών γενεών. Κάποιες θα είναι περισσότερο παραδοσιακές, γνωστές και ήδη δοκιμασμένες. Κάποιες άλλες θα είναι καινούργιες και πρωτοποριακές. Πως, όμως, θα λύσουμε παλιά προβλήματα αν δεν επιλέξουμε λύσεις διαφορετικές από εκείνες που χρησιμοποιούσαμε όταν αυτά δημιουργήθηκαν;
Το είδος του λιπάσματος, η ποσότητα και ο τρόπος εφαρμογής εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Οι σπουδαιότεροι από αυτούς είναι: η χημική και μηχανική σύσταση του εδάφους, το ΡΗ, η υγρασία-βροχοπτώσεις, η πυκνότητα φύτευσης, η ηλικία, η ποικιλία και η παραγωγικότητα των δένδρων. Συνεπώς η εξατομίκευση των αναγκών λίπανσης πρέπει να απασχολεί τον παραγωγό.
Εδαφολογική και φυλλοδιαγνωστική
Στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης (Ο.Δ.) που εφαρμόζεται από το 2004 στην περιοχή του Μεραμβέλλου μέσω τουπρογράμματος των Ο.Ε.Φ. του κανονισμού 867/08, το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ανάλυση του εδάφους και των φύλλων.Οι αναλύσεις αυτές διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το ότι η πρώτη (εδάφους) γίνεται μια φορά κάθε 3-5 έτη, ενώ η δεύτερη (φύλλων) γίνεται κάθε χρόνο, συνήθως το φθινόπωρο, ενώ μπορεί να γίνει και την άνοιξη.
Η ανάγκη για ετήσια ανάλυση των φύλλων προκύπτει από το ότι τα απαραίτητα στοιχεία που έχουν προστεθεί, είναι πιθανό να ανταγωνίζονται μεταξύ τους οπότε το δέντρο δεν μπορεί να τα απορροφήσει. Έτσι το αποτέλεσμα είναι τροφοπενίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις μόνο η ανάλυση φύλλων μας δείχνει τις ελλείψεις και τότε πρέπει να ενισχύσουμε το δέντρο με διαφυλλικά. Τέλος, διαφέρει ο τρόπος δειγματοληψίας των δυο. Οι παραπάνω αναλύσεις εδάφους και φύλλων είναι συμπληρωματικές και το ιδανικό είναι να γίνονται και οι δυο σε κάθε ελαιοτεμάχιο.
Επιλογή του λιπάσματος
Από την ανάλυση εδάφους προκύπτει το είδος και ο τύπος του λιπάσματος ,ανάλογα με το ΡΗ, την σύσταση κ.α. και από των φύλλων η ποσότητα, η οποία μπορεί να βγει και από του εδάφους.
Εκπαίδευση του παραγωγού, σύστημα Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
Έχει προηγηθεί η εκπαίδευση του παραγωγού με βάση την συνημμένη (βλ. παράρτημα) οδηγία δειγματοληψίας εδάφους και φύλλων, η οποία είναι ενσωματωμένη στο σύστημα Ο.Δ. που η ομάδα της ΕΑΣ Μεραμβέλλου εφαρμόζει.
Εδαφολογική ανάλυση
Σε οτι αφορά την ανάλυση εδάφους, πρόκειται για μία εύκολη και οικονομική ενέργεια που μας δίνει σημαντικές και χρήσιμες πληροφορίες και η οποία γίνεται μια φορά κάθε 5 έτη την περίοδο του φθινοπώρου πριν την συγκομιδή. Τα δείγματα
συλλέγονται από τους γεωπόνους του προγράμματος κωδικοποιούνται, ζυγίζονται και αποστέλλονται στο εκάστοτε συνεργαζόμενο εργαστήριο εδαφολογικών αναλύσεων προς ανάλυση.Επειδή τα ελαιοτεμάχια των παραγωγών συνήθως είναι πολλά, μικρά και σε διαφορετικές περιοχές, αυτό που συνιστάται είναι ο παραγωγός να έχει προτεραιότητα τις αναλύσεις από τα 1-2 κύρια και πιο μεγάλα ελαιοτεμάχια ή από αυτά που έχει εντοπίσει κάποιο πρόβλημα. Με την πάροδο των ετών σταδιακά να κάνει και στα υπόλοιπα δευτερεύοντα ελαιοπερίβολα. Εν τω μεταξύ ίσως να μπορεί και αυτά να τα λιπάνει με βάση την ανάλυση που έχει γίνει από κάποιον άλλον παραγωγό στην περιοχή που βρίσκονται κοντά και τα δικά του δευτερεύοντα ελαιοτεμάχια (αυτή η λύση δεν είναι η καταλληλότερη, αλλά είναι μια λύση καλύτερη από το να πέσουν λιπάσματα στα ελαιοτεμάχια αυτά αυθαίρετα, είναι δηλ αυτό που λέμε «το μη χείρον βέλτιστον»)
Οδηγία λίπανσης
Μόλις οι αναλύσεις πραγματοποιηθούν τα αποτελέσματα παραλαμβάνονται από τους γεωπόνους και έτσι δίνεται η δυνατότητα σε αυτούς– συνυπολογίζοντας και άλλες παραμέτρους-να διαμορφώσουν την εξατομικευμένη οδηγία λίπανσης για κάθε ελαιώνα που έγινε ανάλυση ώστε ο παραγωγός που είναι ενταγμένος στην Ο.Δ. να μπορεί τελικά:
1. Να επιλέξει το κατάλληλο λίπασμα και να καθορίσει την απαραίτητη ποσότητα, ώστε να μειωθεί το κόστος από την άσκοπη και αλόγιστη χρήση λιπασμάτων.
2. Να εξασφαλίσει στα δένδρα τις θρεπτικές ουσίες που έχουν ανάγκη την κατάλληλη εποχή ώστε να αποφύγει συμπτώματα είτε τροφοπενίας, είτε περίσσειας στοιχείων.
3. Να βελτιώσει την γονιμότητα του εδάφους αυξάνοντας το ποσοστό της οργανικής ουσίας με διάφορες μεθόδους π.χ. προσθήκη οργανικών υλικών στο έδαφος ή ακόμα και να βελτιώσει το ΡΗ του εδάφους στην περίπτωση που αυτό δεν είναι το κατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς π.χ πολύ όξινο.
4. Να αποφύγει τις δυσάρεστες επιπτώσεις στο περιβάλλον οι οποίες μπορεί να είναι:
α. έκπλυση νιτρικών και ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα
β. αλκαλίωση η οξίνιση εδαφών
γ. διατάραξη της εδαφικής δομής από την συσσώρευση αλάτων στο έδαφος
Εκτός από την παραπάνω καινοτομία οι γεωπόνοι μπορούν να προτείνουν-ανάλογα με την περίσταση-και άλλους τρόπους βελτίωσης του εδάφους π.χ. σωστή διαχείριση των ζιζανίων του ελαιώνα, σπορά ψυχανθών για δέσμευση αζώτου και χορτοκοπή αυτών μόλις φτάσουν στο κατάλληλο στάδιο ανάπτυξης κ.α, στο πλαίσιο πάντα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης.
Εμπειρία 10 ετών της Ένωσης Μεραμβέλλου
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα αυτά τα έτη από το 2004 έως σήμερα στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΔ της ΕΑΣ Μεραμβέλλου οι ενταγμένοι στο σύστημα παραγωγοί έχουν πραγματοποιήσει πάνω 500 αναλύσεις εδάφους στην περιοχή και τα αποτελέσματα αυτών είναι αρχειοθετημένα και διαθέσιμα σε κάθε ενδιαφερόμενο παραγωγό μέλος της ομάδας που θέλει να αντλήσει πληροφορίες για τα εδάφη στην περιοχή που έχει ελαιοτεμάχια.Παράλληλα γίνεται μεγάλη προσπάθεια από τους γεωπόνους του προγράμματος τα στοιχεία αυτά να επεξεργαστούν και να εξαχθούν κάποια γενικά συμπεράσματα για τα εδάφη της περιοχής, τα οποία συμπεράσματα να είναι ανακοινώσιμα και να γίνουν γνωστά στον αγροτικό κόσμο της περιοχής.
Ποια είναι τα κύρια προβλήματα και οι ελλείψεις
Η δεκαετής εμπειρία στην περιοχή έχει δείξει ότι τα κύρια προβλήματα στη λίπανση είναι :
α) η λανθασμένη λίπανση, είτε υπερβολική είτε ελλειμματική,
β) η χρήση μόνο σύνθετων λιπασμάτων, με αποτέλεσμα να προστίθενται όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή όπου το δέντρο δεν τα χρειάζεται και να μπαίνουν στοιχεία, που ίσως δεν τα χρειάζεται στο συγκεκριμένο ελαιοτεμάχιο και,
γ) η εποχή λίπανσης, καθώς είναι λάθος να μπαίνουν όλα τα στοιχεία την ίδια εποχή.
Τα παραπάνω αποτελούσαν πάγιες τακτικές για την περιοχή για πολλά χρόνια πράγμα που έχει αρχίσει να αλλάζει τουλάχιστον για τους παραγωγούς που είναι ενταγμένοι στη Ο.Δ. τα τελευταία 10 έτη.
Τα συστατικά που συνήθως λείπουν είναι:
α) το άζωτο, που αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης και πρέπει να προστίθεται κάθε έτος στην ελιά, του οποίου η ποσότητα (πολύ ή λίγη) είναι πάντα σε συνάρτηση με την ανάλυση εδάφους, ενώ στα περισσότερα τεμάχια υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες και χρειάζεται απλά προσθήκη μιας δόσης συντήρησης εκ μέρους του παραγωγού,
β) ο φώσφορος, ο οποίος αποτελεί στοιχείο βασικής λίπανσης αλλά επειδή οι παραγωγοί δεν το θεωρούσαν σημαντικό τα περισσότερα τεμάχια παρουσιάζουν έλλειψη,
γ) το κάλιο, βασικό στοιχείο και αυτό αλλά με λιγότερη έλλειψη στην περιοχή, συνήθως συνίστανται δόσεις συντήρησης πάντα σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των αναλύσεων, δ) το βόριο, ιχνοστοιχείο που οι παραγωγοί μέχρι πριν από 10 έτη δεν το έβαζαν σχεδόν καθόλου, με αποτέλεσμα όλα σχεδόν τα τεμάχια να παρουσιάζουν έλλειψη και να πρέπει να προστεθεί μια μικρή ποσότητα σε κάθε δέντρο/ 3 έτη, και,
ε) ο σίδηρος, ιχνοστοιχείο που εμφανίστηκε με μεγάλη συχνότητα σε ελαιοτεμάχια σε έλλειψη και οι παραγωγοί συνήθως το προσθέτουν διαφυλλικά την άνοιξη.
στ) τέλος, υπήρξαν στην περιοχή ελαιοτεμάχια -αρκετά διαδεδομένα- όπου το ΡΗ ήταν πολύ όξινο (<5,5) και στα οποία χρειάστηκε να προστεθεί μεγάλη ποσότητα υλικού με περιεκτικότητα σε Ca για να αυξηθεί το ΡΗ που ήταν ακατάλληλο για την καλλιέργεια της ελιάς.
Η εμπειρική και η γεωπονική γνώσηΟ αγροτικός κόσμος γνωρίζει από εμπειρία ότι η λίπανση του ελαιώνα είναι εργασία ζωτικής σημασίας. Άλλωστε πως θα «πάρεις» αν δεν «δώσεις»... Αυτό που συχνά διαφεύγει είναι πως η σύγχρονη γεωπονική γνώση έρχεται να συμπληρώσει και κάποιες φορές να ανατρέψει καλλιεργητικές συνήθειες πολλών γενεών. Κάποιες θα είναι περισσότερο παραδοσιακές, γνωστές και ήδη δοκιμασμένες. Κάποιες άλλες θα είναι καινούργιες και πρωτοποριακές. Πως, όμως, θα λύσουμε παλιά προβλήματα αν δεν επιλέξουμε λύσεις διαφορετικές από εκείνες που χρησιμοποιούσαμε όταν αυτά δημιουργήθηκαν;
Κανόνες συγκομιδής ελαιόκαρπου
Ελαιοκαλλιέργεια
![image]()
Η ελαιοκαλλιέργεια διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην οικονομία των περιοχών και κατ'επέκταση των χωρών στις οποίες αναπτύσσεται, εξ'αιτίας των πολυτίμων αγαθών που προσφέρει στη διατροφική αλυσίδα (ελαιόλαδο, επιτραπέζια ελιά), της αξιοποίησης τους σε πολλά πεδία, αλλά και λόγω των σημαντικότατων υποπροϊόντων από την αξιοποίηση του πυρήνα ελαιοκάρπου (καύσιμη πυρήνα, πυρηνέλαιο). Παράλληλα, η καλλιέργεια της ελιάς, λόγω της δυνατότητας του ελαιόδεντρου να προσαρμόζεται σε πληθώρα εδαφικών τύπων, κλιματικών συνθηκών γεωμορφίας και υψομέτρων, αξιοποιεί εκτάσεις οι οποίες είναι ακατάλληλες για καλλιέργεια άλλων ειδών. Η μακροζωία, η ευρεία προσαρμοστικότητα, η ικανότητα καρποφορίας σε αντίξοες συνθήκες καθώς και η δυνατότητα της για ανάνηψη μετά από δοκιμασίες, καθιστούν την Ελιά, δέντρο ευλογημένο και τη συγκομιδή της καθοριστική περίοδο για ην καλλιέργεια.
Κριτήρια
Ο τρόπος και ο χρόνος συγκομιδής επηρεάζουν την ποιότητα του τελικού προϊόντος, το κόστος, τις παραγωγικές δυνατότητες της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου καθώς και τη διατήρηση ή όχι της φυτοϋγείας της καλλιέργειας για τα επόμενα έτη.
Αναφερόμενοι στην καλλιέργεια για ελαιοποίηση, η ποικιλία, οι κλιματολογικοί παράγοντες, το στάδιο ωρίμανσης, η ελαιοπεριεκτικότητα, το ανάγλυφο του εδάφους, το σχήμα μόρφωσης του δέντρου, οι καλλιεργητικές τεχνικές, καθώς και οι απαιτήσεις του τελικού προϊόντος σε ποιοτικά χαρακτηριστικά είναι μερικοί παράγοντες που υποδηλώνουν τη βέλτιστη εποχή συγκομιδής.
Επομένως, μονοσήμαντο αντικειμενικό κριτήριο για τον προσδιορισμό της καταλληλότερης φάσης της συγκομιδής δεν υπάρχει. Εν τούτοις, φροντίζουμε η συγκομιδή να ξεκινά κατά την έναρξη της ωρίμανσης του ελαιοκάρπου και να ολοκληρώνεται πριν την πλήρη ωρίμανση και υπερωρίμανση αυτού, αν θέλουμε να διασφαλίσουμε υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά και κατ επέκταση μεγάλη προστιθέμενη αξία στο τελικό προϊόν.
Μικροσκοπικά σ'αυτό το στάδιο, ανάλογα και με τους προαναφερθέντες, παράγοντες,Κορωνέϊκη ποικιλία, τοποθετείται στο διάστημα από το Δεκέμβριο έως Ιανουάριο και μετατοπίζεται νωρίτερα λόγω κλιματολογικών παραγόντων και γειτνίασης με τη θάλασσα και αργότερα στις ορεινές περιοχές που είναι πιο όψιμες.
Στις περιπτώσεις που το ζητούμενο είναι παραγωγή αγουρέλαιου, η συγκομιδή γίνεται νωρίτερα, όταν ο καρπός είναι ακόμα πράσινος, στάδιο κατά το οποίο διαθέτει στις υψηλότερες συγκεντρώσεις τα αντιοξειδωτικά στοιχεία του. Στην περίπτωση αυτή θυσιάζουμε την ποσότητα γιατί οι αποδόσεις είναι χαμηλότερες.
Η συγκομιδή στο στάδιο της υπερωρίμανσης, όταν το χρώμα του καρπού είναι μαύρο, υποβαθμίζει το τελικό προϊόν, εφ όσον τα φαινολικά χαρακτηριστικά που κάνουν το ελαιόλαδο πολύτιμο προϊόν, βρίσκονται σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Επίσης αυτό που συμβαίνει είναι η υψηλή συγκέντρωση νερού και όχι λαδιού, όπως από πλάνη πιστεύεται, ενώ συγχρόνως είναι ιδιαίτερα ευπρόσβλητο από ενζυμικές διαδικασίες και εντομολογικές προσβολές που υποβαθμίζουν ραγδαία την ποιότητά του.
Κανόνες σωστών πρακτικών
Η ελαιοκαλλιέργεια διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην οικονομία των περιοχών και κατ'επέκταση των χωρών στις οποίες αναπτύσσεται, εξ'αιτίας των πολυτίμων αγαθών που προσφέρει στη διατροφική αλυσίδα (ελαιόλαδο, επιτραπέζια ελιά), της αξιοποίησης τους σε πολλά πεδία, αλλά και λόγω των σημαντικότατων υποπροϊόντων από την αξιοποίηση του πυρήνα ελαιοκάρπου (καύσιμη πυρήνα, πυρηνέλαιο). Παράλληλα, η καλλιέργεια της ελιάς, λόγω της δυνατότητας του ελαιόδεντρου να προσαρμόζεται σε πληθώρα εδαφικών τύπων, κλιματικών συνθηκών γεωμορφίας και υψομέτρων, αξιοποιεί εκτάσεις οι οποίες είναι ακατάλληλες για καλλιέργεια άλλων ειδών. Η μακροζωία, η ευρεία προσαρμοστικότητα, η ικανότητα καρποφορίας σε αντίξοες συνθήκες καθώς και η δυνατότητα της για ανάνηψη μετά από δοκιμασίες, καθιστούν την Ελιά, δέντρο ευλογημένο και τη συγκομιδή της καθοριστική περίοδο για ην καλλιέργεια.Κριτήρια
Ο τρόπος και ο χρόνος συγκομιδής επηρεάζουν την ποιότητα του τελικού προϊόντος, το κόστος, τις παραγωγικές δυνατότητες της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου καθώς και τη διατήρηση ή όχι της φυτοϋγείας της καλλιέργειας για τα επόμενα έτη.
Αναφερόμενοι στην καλλιέργεια για ελαιοποίηση, η ποικιλία, οι κλιματολογικοί παράγοντες, το στάδιο ωρίμανσης, η ελαιοπεριεκτικότητα, το ανάγλυφο του εδάφους, το σχήμα μόρφωσης του δέντρου, οι καλλιεργητικές τεχνικές, καθώς και οι απαιτήσεις του τελικού προϊόντος σε ποιοτικά χαρακτηριστικά είναι μερικοί παράγοντες που υποδηλώνουν τη βέλτιστη εποχή συγκομιδής.
Επομένως, μονοσήμαντο αντικειμενικό κριτήριο για τον προσδιορισμό της καταλληλότερης φάσης της συγκομιδής δεν υπάρχει. Εν τούτοις, φροντίζουμε η συγκομιδή να ξεκινά κατά την έναρξη της ωρίμανσης του ελαιοκάρπου και να ολοκληρώνεται πριν την πλήρη ωρίμανση και υπερωρίμανση αυτού, αν θέλουμε να διασφαλίσουμε υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά και κατ επέκταση μεγάλη προστιθέμενη αξία στο τελικό προϊόν.
Μικροσκοπικά σ'αυτό το στάδιο, ανάλογα και με τους προαναφερθέντες, παράγοντες,Κορωνέϊκη ποικιλία, τοποθετείται στο διάστημα από το Δεκέμβριο έως Ιανουάριο και μετατοπίζεται νωρίτερα λόγω κλιματολογικών παραγόντων και γειτνίασης με τη θάλασσα και αργότερα στις ορεινές περιοχές που είναι πιο όψιμες.
Στις περιπτώσεις που το ζητούμενο είναι παραγωγή αγουρέλαιου, η συγκομιδή γίνεται νωρίτερα, όταν ο καρπός είναι ακόμα πράσινος, στάδιο κατά το οποίο διαθέτει στις υψηλότερες συγκεντρώσεις τα αντιοξειδωτικά στοιχεία του. Στην περίπτωση αυτή θυσιάζουμε την ποσότητα γιατί οι αποδόσεις είναι χαμηλότερες.
Η συγκομιδή στο στάδιο της υπερωρίμανσης, όταν το χρώμα του καρπού είναι μαύρο, υποβαθμίζει το τελικό προϊόν, εφ όσον τα φαινολικά χαρακτηριστικά που κάνουν το ελαιόλαδο πολύτιμο προϊόν, βρίσκονται σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Επίσης αυτό που συμβαίνει είναι η υψηλή συγκέντρωση νερού και όχι λαδιού, όπως από πλάνη πιστεύεται, ενώ συγχρόνως είναι ιδιαίτερα ευπρόσβλητο από ενζυμικές διαδικασίες και εντομολογικές προσβολές που υποβαθμίζουν ραγδαία την ποιότητά του.
Κανόνες σωστών πρακτικών
Η ποιότητα του ελαιολάδου κατά τη συγκομιδή διασφαλίζεται από μία σειρά παραγόντων, μερικοί απ΄ αυτούς είναι ο τρόπος μεταφοράς του καρπού, η άμεση μεταφορά στο ελαιουργείο (ελαιοτριβείο) οι συνθήκες παραμονής του ελαιοκάρπου στον ελαιώνα ή στο ελαιουργείο, η καθαρότητα του καρπού και βέβαια οι συνθήκες τελικής αποθήκευσης του ελαιολάδου. Οι καλές καλλιεργητικές πρακτικές σημαίνουν, μεταξύ άλλων :
* καρπός απαλλαγμένος από ξένες ύλες, από εντομολογικές ή μυκητολογικές προσβολές,
* συγκέντρωση και μεταφορά του καρπού σε πλαστικά τελάρα τα οποία εξασφαλίζουν καλό αερισμό και αποφεύγεται η συμπίεση του καρπού, αποφυγή με κάθε τρόπο των πλαστικών σακιών που ραυματίζουν τον καρπό,
* μάλαξη άμεσα μετά τη συγκομιδή
* αποθήκευση τελικού προϊόντος σε ανοξείδωτα σκεύη.
Τον συνηθέστερο τρόπο συγκομιδής αποτελεί ο ραβδισμός σε δίχτυα και δευτερευόντως σε κάποιες ποικιλίες η συγκομιδή με το χέρι κυρίως στις ποικιλίες με προορισμό την επιτραπέζια ελιά.
Η αναμονή ώστε ο καρπός να υπερωριμάσει και να πέσει δίχτυα πρέπει να αποφεύγεται γιατί έχει σαν αποτέλεσμα ελιές/ελαιόλαδο με ποιοτικά προβλήματα.
Η συγκομιδή δεν πρέπει να γίνεται ποτέ με υγρό ή βροχερό καιρό και πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή ώστε να μην τραυματίζεται το ελαιόδεντρο από τα εργαλεία ή τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται κατά τη συγκομιδή. Αυτός είναι ο σημαντικότερος τρόπος προστασίας από βακτηριώσεις.Ένα μεγάλο θέμα συζήτησης αποτελούν οι υπέρπυκνες φυτεύσεις για τη μηχανοποιημένη συγκομιδή. Σε κατάλληλα διαμορφωμένες καλλιέργειες και εφόσον το επιτρέπει το ανάγλυφο, υπάρχει δυνατότητα μηχανικής συγκομιδής με κατάλληλα μηχανήματα που προσαρμόζονται στους βραχίονες ή στον κορμός και προκαλούν δόνηση τέτοιας έντασης, ώστε να αποκοπεί ο καρπός από το μίσχο χωρίς να γίνει ζημιά στη στήριξη του ελαιόδεντρου από το έδαφος.
Καλή βεντέμα!
Η συμβολή του τρόπου συγκομιδής στην ποιότητα του τελικού προϊόντος συμπληρώνει και ολοκληρώνει την παραγωγική διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου και επομένως δικαιώνει τις καλλιεργητικές τεχνικές του παραγωγού.
Καλή βεντέμα!
Η συμβολή του τρόπου συγκομιδής στην ποιότητα του τελικού προϊόντος συμπληρώνει και ολοκληρώνει την παραγωγική διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου και επομένως δικαιώνει τις καλλιεργητικές τεχνικές του παραγωγού.
Σχετικα αρθρα: